XOÀI THƠM VĨNH HÒA – THƠM NGỌT VỊ XOÀI MIỀN TÂY
Xã Vĩnh Hòa, thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang là vùng đất được thiên nhiên ưu ái có vùng đất phù sa màu mỡ, nơi có giống xoài gắn liền với chỉ dẫn địa lý mang hương thơm và vị ngọt rất riêng tồn tại hơn một thế kỷ qua – Xoài thơm Vĩnh Hòa. Giống xoài này mang hương thơm đặc biệt và vị ngọt riêng tự nhiên mà không loại xoài nào có thể sánh bằng. Câu chuyện về giống xoài này càng trở nên thú vị hơn khi những nông dân địa phương tiết lộ rằng, nếu đem trồng ở các vùng đất khác thì trái xoài sẽ không mang hương vị đặc biệt giống như những cây được trồng tại xã Vĩnh Hòa – nơi có vùng đất bãi bồi, cồn cát ven sông Tiền bao phủ.
Xoài thơm Vĩnh Hòa, thường được trồng phân tán xung quanh nhà, hoặc xen kẽ với các loại cây khác trong vườn tạp. Vào đầu tháng giêng, xoài thơm bắt đầu ra bông, khoảng 3 tháng sau thì bắt đầu thu hoạch trong vòng từ 1 – 1,5 tháng tiếp theo. Xoài thơm có một điểm đặc trưng độc đáo là bông ra nhiều và dài, mỗi bông chỉ đậu từ 1-3 trái. Chưa kể, mùa màng cũng rất khắt khe, mỗi năm xoài chỉ cho trái một mùa, bắt đầu từ tháng 3 âm lịch. Chính vì thế, giá trị của nó cao hơn so với các loại xoài khác.
Đây là loại xoài có da mỏng tương đối bóng, chín vàng, có mùi thơm ngát. Khi xoài già, thịt xoài dày, hột nhỏ. Nếu ăn chín thì xoài mang vị ngọt tự nhiên nên được nhiều người dân ưa chuộng. Sau khi chín, mỗi trái xoài có trọng lượng từ 200 – 300g/trái.
Để xoài đạt chất lượng, những cây xoài tốt có ưu thế về phẩm chất trái, năng suất cao và ít sâu bệnh được bình tuyển cho vùng trồng xoài Thơm Vĩnh Hòa. Những cây xoài đầu dòng cho vùng trồng xoài Thơm Vĩnh Hòa phải đạt tiêu chuẩn trọng lượng từ 200 – 300g/trái, trọng lượng thịt trái hơn 200g, tỷ lệ ăn được hơn 70%, năng suất bình quân qua 3 năm đạt 200 – 300kg/cây.
Ở tỉnh An Giang, ngoài giống xoài Thanh Ca Bảy Núi nổi tiếng ở thị trường trong nước và được xuất đến một số nước trong khu vực, còn có giống xoài Thơm Vĩnh Hòa, đây là giống xoài rất thơm ngon. Xoài Thơm Vĩnh Hoà tập trung ở vùng đất cồn ấp Vĩnh An, Vĩnh Bường, xã Vĩnh Hoà, TX Tân Châu. Kế thừa từ nghiên cứu trước đây, năm 2008, Sở Khoa học và Công nghệ An Giang phối hợp Trường đại học Cần Thơ đã thực hiện đề tài “Khôi phục và phát triển giống xoài thơm Vĩnh Hòa”, giúp địa phương khôi phục chất lượng, năng suất, kích cỡ trái, mở rộng diện tích trồng… để hướng tới xuất khẩu. Do một số nhược điểm về đặc tính giống chín nhanh, mỏng vỏ khó vận chuyển đi xa, chỉ ngon khi được trồng tại vùng đất địa phương, mà Vĩnh Hòa là một xã vùng biên giới ít ai biết đến. Vì vậy, dù trái cây có ngon nhưng thị trường tiêu thụ còn hạn chế dẫn đến tâm lý người trồng không còn mặn mà, cộng thêm sức cạnh tranh của các giống xoài khác như xoài cát Hòa lộc. Điều này dẫn đến khả năng giảm dần nguồn giống cây trồng quý này sẽ xảy ra nếu như không có biện pháp khôi phục và phát triển.
Đây là cây đặc sản chỉ có thể trồng cho chất lượng ngon nhất tại xã Vĩnh Hòa, Thị xã Tân Châu, An Giang. Giống cây này bị ảnh hưởng khá lớn bởi điều kiện tự nhiên, khả năng đậu trái thấp, năng suất thấp, vỏ mỏng khó vận chuyển và bảo quản. Trong khi đó, giá thị trường cho xoài thơm Vĩnh Hòa dao động từ 30.000đồng – 40.000đồng/kg, không quá cao, trong khi năng suất thấp nên thu nhập của người dân không cao bằng trồng các giống xoài khác. Số lượng xoài thơm Vĩnh Hòa cho đến hiện tại còn khoảng 300 cây.
Vĩnh Hòa với những vườn xoài thơm ra trái trĩu cành và thơm lừng, khi vào mùa sẽ là địa điểm tiềm năng thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan trải nghiệm.
